گردش اقتصاد جهانی روی انگشت فناوری/ جنگ سرد فناوری بر سر چیست؟ 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، بشر امروز برای استفاده از انواع فناوری‌های خانگی و صنعتی به یک ابزار بسیار کوچک، اما قدرتمند وابسته است که در بسیاری از موارد حتی از وجود آن نیز خبر ندارد. هر روز، چندین نیمه‌رسانا یا تراشه را مدیریت می‌کنیم؛ رقمی که در طول یک عمر معمولی به هزاران تراشه می‌رسد.‌

تراشه‌ها در خودروها، ماشین‌های ظرفشویی، مایکروویو، قهوه‌ساز‌ها و گوشی‌های هوشمند وجود دارند.

«کریس میلر» استاد دانشگاه توفتس و نویسنده کتاب «جنگ تراشه‌ها: مبارزه برای حیاتی‌ترین فناوری جهان» می‌گوید: امروزه تقریبا تراشه‌ها در هر دستگاهی که کلید خاموش و روشن دارد، وجود دارند. 

به گفته وی، اما تقریبا هرگز آنها را نمی‌بینیم؛ زیرا آنها در اعماق دستگاه‌هایی که به آنها تکیه داریم دفن شده‌اند. این فناوری یک تکه سیلیکون به اندازه یک ناخن است که میلیون‌ها یا میلیارد‌ها مدار کوچک در آن حک شده است. پیشرفته‌ترین تراشه‌ها بیشترین قدرت محاسباتی را دارند.

بازار یک تریلیون دلاری 

تعداد تراشه‌هایی که ما در زندگی روزمره به آنها تکیه می‌کنیم هر سال در حال افزایش است و آن را به یک بازار بسیار پرسود تبدیل می‌کند.

درواقع، پیش‌بینی می‌شود صنعت تراشه تا سال ۲۰۳۰ به تریلیون‌ها دلار برسد. این صنعت در سال ۲۰۱۹ در سراسر جهان ۴۱۲ میلیارد دلار ارزش داشت و در سال ۲۰۲۲ سهم ارزش آن به ۵۸۰ میلیارد دلار افزایش یافت.

همین رشد تصاعدی آن، به یک مسابقه تسلیحاتی جهانی بین ابرقدرت‌ها دامن زده است.

اما همه نیمه‌هادی‌ها برابر نیستند و پول، تنها دلیلی نیست که چین، آمریکا و اروپا برای آنچه که «نفت قرن بیست و یکم» نامیده می‌شود می‌جنگند.

به گفته میلر، یک رابطه مستقیم بین قدرت محاسباتی و قدرت نظامی وجود دارد.

محاسبات پیشرفته همیشه توسط بازو‌های اطلاعاتی و نظامی دولت‌ها مورد استفاده قرار گرفته است، چه رایانه‌های انگلیسی در «بلچلی پارک» که در طول جنگ جهانی دوم کد‌ها را شکستند و چه استفاده آمریکا از ابررایانه‌های شوروی در طول جنگ سرد. 

آمریکا اقدامات بی سابقه‌ای را برای رهبری جهان در تولید تراشه‌های پیشرفته انجام داده است. این کشور با تصویب قانون «تراشه‌ها و علم» ۲۸۰ میلیارد دلاری نه تنها تولید تراشه‌های ملی خود را تقویت می‌کند، بلکه فروش تراشه‌های پیشرفته به چین را محدود می‌سازد تا مانع پیشرفت آنها در محاسبات پیشرفته، هوش مصنوعی یا حتی سلاح‌های جنگی شود.

پیگیری اهداف ژئوپلتیک

«نیکلاس پواتیر» «Niclas Poitiers»، پژوهشگر بروگل در این باره می‌گوید: اکنون شاهد سیاست‌هایی هستیم که نه تنها اهداف سیاست صنعتی بلکه در واقع اهداف ژئوپلیتیکی را نیز دنبال می‌کنند.

در جنگ سرد فناوری بین ابرقدرت‌های جهانی، اروپا نیز حرکت خود را آغاز کرده است. کمیسیون اروپا در فوریه ۲۰۲۲ قانون تراشه‌های ۴۳ میلیارد یورویی خود را رونمایی کرد؛ طرحی جاه طلبانه که ممکن است برای توسعه حاکمیت دیجیتال کافی نباشد.

«ژان پیر راسکین» «Jean-Pierre Raskin»، متخصص نیمه هادی در دانشگاه کاتولیک لووان در بلژیک می‌گوید: این یک اقدام بسیار ضعیف در مقایسه با اقدامات کشور‌های دیگر است. از ۴۳ میلیارد یورو سرمایه گذاری، تنها ۱۵ میلیارد آن جدید است و بقیه، قبلا سرمایه گذاری شده است.

میلر می‌گوید، اگرچه بازیگران جهانی همه به طور انبوه روی تولید تراشه‌ها سرمایه گذاری می‌کنند، اما در حال حاضر، هیچ تأسیسات نیمه هادی در جهان وجود ندارد که بتواند به طور خودکفا تراشه تولید کند.

زنجیره تامین به هم پیوسته شکننده 

ماهیت بسیار پیچیده و به هم پیوسته تولید جهانی نیمه هادی‌ها باعث می‌شود این بازیگران جهانی همه به یکدیگر متکی باشند.
پواتیر می‌گوید: ما شاهد یک تقسیم کار در سطح جهانی هستیم که کشور‌ها و اقتصاد‌های مختلف نقش‌های خاصی را در این زنجیره ارزش ایفا می‌کنند.

مرحله طراحی، اولین بخش از زنجیره ارزش «نفت قرن بیست و یکم»، بیشتر در آمریکا صورت می‌گیرد. مرحله دوم یعنی ساخت تراشه در آن سوی جهان، در شرق آسیا انجام می‌شود. تایوان بیش از ۶۵ درصد و کره جنوبی بیش از ۱۵ درصد بازار تولید تراشه را به خود اختصاص داده اند؛ و چین در انتهای این زنجیره تامین قرار دارد، جایی که تراشه‌ها مونتاژ و در محصولاتی بسته بندی می‌شوند که در نهایت به دست مصرف کننده می‌رسد.

اما چین و آمریکا نیز به شدت به اروپا برای ساختن «مغز تجهیزات الکترونیک مدرن» وابسته هستند. میلر می‌گوید: شما نمی‌توانید تراشه‌های پیشرفته را در هیچ کجای جهان بدون دستگاه‌های هلندی بسازید. شرکت هلندی ASML تنها تامین کننده دستگاه‌های لیتوگرافی است که برای تولید نیمه هادی‌های پیشرفته استفاده می‌شود.

بیماری همه گیر کرونا، زنجیره تامین جهانی تراشه‌ها را مختل کرد. به گفته میلر، کمبود نیمه هادی صنعت خودروسازی را تحت تأثیر قرار داد و باعث زیان بیش از ۲۰۰ میلیارد دلاری برای شرکت‌های خودروسازی در سراسر جهان شد.

دستگاه‌هایی که به تراشه‌ها متکی هستند، بیشترین سهم را در تولید دارند و اکنون، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی بین چین و تایوان می‌تواند بر زندگی روزمره مردم در سراسر جهان تأثیر بگذارد.

میلر هشدار می‌دهد اگر تنگه تایوان بسته شود یا جنگی در آن منطقه رخ دهد، تولید انواع کالا‌ها فورا مختل می‌شود و ما با بزرگترین بحران تولید از زمان رکود بزرگ دهه ۱۹۲۰ مواجه خواهیم شد.